نام هر سال چطور و چگونه نامیده می شود ص 3

نام هر سال چطور و چگونه نامیده می شود

سال موش ، نخستین سال از دور دوازده ساله ترکان و قبچاقیان و اویغوران که منجمان ترکستان در قدیم یک دور نجومی ترتیب داده اند که پس از استیلای مغول دوره دوازده ساله ترکان در ایران رواج یافت .

مشاهده رنگ سال 1393 و 2014

جالب است حوادثی که در هر سال رخ می دهد، زیر تاثیر و نفوذ حیوان نماد آن سال قرار می گیرد. شاید چنین باورهایی خرافی و بی پایه و اساس به نظر برسد و شاید عده ای باشند که حرکت ماه و خورشید را از زندگی انسان ها موثر می دانند و بعید هم نیست که به واقع هم چنین اثری وجود داشته باشد و تمام متولدین یک سال سرنوشت و ویژگی های شخصیتی و خصوصیات یکسانی داشته باشند،اما از دیر باز و ایام قدیم در ایران نیز برای هر سال شمسی نام حیوانی نام گذاری می شد که تا به امروز نیز متداول است. این نامها که متعلق به 12 حیوان یاد شده است به صورت چرخشی بر روی سالها گذاشته می شوند.

جزئیات این نوع گاه شمار را می توان از تاریخ هایی که در آثار قدما و پیشینیان ثبت شده ، بدست آورد.
بررسی گاه شماری حیوانی حکایت از آن دارد که این گاه شماری از ترکیب برخی اصول گاه شماری جلالی، گاه شماری هجری قمری و گاه شماری دوازده حیوانی چینی-اویغوری شکل گرفته است و در طول هفت قرنی که از یورش مغول به ایران می گذرد و تا سال ۱۳۰۴ هجری خورشیدی در ایران رایج بوده است. هرچند که در طی این چند سده همواره به یک شکل نبوده و در دوره های مختلف، تغییراتی نیز در آن پدید آمده است.

پیشینه گاه شمار
آغاز این نوع گاه شماری در روز پنجشنبه ۱۵ ژوئیه سال ۶۲۲ مسیحی و با نخستین سال قمری که محمد (ص)، پیامبر اسلام از مکه به مدینه هجرت نمود، آغاز می شود و بنابراین شاید بتوان گفت که این نوع گاه شماری مستقیماً از گاه شماری هجری قمری گرفته شده است.

در آغاز به کارگیری این نوع گاه شماری، ماه های قمری اقترانی که با رؤیت هلال ماه آغاز می شد به شکلی که در گاه شماری هجری قمری کاربرد داشت، باقی ماند تا مورد تأیید مسلمانان نیز قرار بگیرد. بدین سان، به همان ترتیبی که در گاه شماری قمری عمل می کردند، طول ماه های قمری را در زیج ها و تقویم های سالیانهٔ سی روزه و بیست و نه روزه محاسبه می کردند.

در این زمینه، نخستین روز سال در امور دینی و شرعیات، نخستین روز ماه محرم و در امور مالیاتی و رسمی، نوروز جلالی بود و تاریخ مطابق با آن را، گاه با گاه شماری قمری و گاه با تاریخ ماه های گاه شماری جلالی و برج های دوازده گانه سال، مشخص نمودند. در اوایل به کارگیری گاه شماری حیوانی، بیشتر از مطابقت با ماه های هجری قمری استفاده می شد، امّا در دوره های بعد، بیشتر گاه شماری جلالی و برج های دوازده گانهٔ آن مورد استفاده قرار می گرفت.

بر این اساس، طول متوسط سال برای کارهای رسمی و مالیاتی در گاهشماری حیوانی، برابر با طول متوسط سال حقیقی خورشیدی بود.

تغییرات گاه شمار در دوره صفویه
تا دوره صفویه، گاه شماری حیوانی با ماههای قمری رواج داشت، امّا از دوره صفویه، مقرر گردید که علاوه بر ماههای قمری، ماههای شمسی نیز در تقویم های سالیانه ثبت شود. این روش از عصر صفویه تا سال ۱۳۲۹ هجری قمری ادامه داشت. در این سال ماههای شمسی با نام برج های دوازده گانه پذیرفته شده و در تقویم های سالیانه ثبت شدند.

صفویان همچون مغولها سال های قمری را با نام حیواناتی که به سال های همزمان چینی-اویغوری اطلاق می شد، نامگذاری می کردند و از آنجاکه هر سی و سه سال خورشیدی (یا هر سی و سه سال قمری چینی-اویغوری) برابر با سی و چهار سال قمری می باشد، همواره یک سال قمری در طی این مدت بی نام می ماند. بنابراین در عصر صفویه قرار بر این شد که در گاه شماری حیوانی، در هر دوره سی و سه یا سی و چهار سالهٔ شمسی - قمری ِ چینی - اویغوری، یک سال قمری در نامگزاری حذف گردد.

با اینکه این حذف، در هر سی و سه یا سی و چهار سال لازم بود، امّا در عرصه عمل، چندان به صورت منظم اجرا نمی شد. بعنوان نمونه در گزارش اسکندر منشی، وقایع نگار دوره صفویه، در برخی موارد نام یک حیوان به دو سال متوالی داده شده است.

این ترتیب در میان ترکان آسیای مرکزی از قدیم معمول بوده و سال مذکور از این قرار است :

نام سال ها به ترکی و ایرانی

1 - سیچقان ئیل (سال موش)
2 - اورئیل (سال گاو)
3 - بارس ئیل (سال پلنگ)
4 - توشقان ئیل (سال خرگوش)
5 - لوی ئیل (سال نهنگ)
6 - ئیلان ئیل (سال مار)
7 - یونت ئیل (سال اسب)
8 - قوی ئیل (سال گوسفند)
9 - پیچی ئیل (سال میمون)
10 - تخاقوی ئیل (سال مرغ)
11 - ایت ئیل (سال سگ)
12 - تنگوزئیل (سال خوک)

نام سال ها به چینی

1 - سال موش
2 - سال گاو
3 - سال ببر
4 - سال گربه
5 - سال اژدها
6 - سال مار
7 - سال اسب
8 - سال گوسفند
9 - سال میمون
10 - سال خروس
11 - سال سگ
12 - سال خوک

استحکام بنا

نام هر سال چطور و چگونه نامیده می شود