گرفتگی عضلانی یا اسپاسم عضلانی چیست؟

گرفتگی عضلانی یا اسپاسم عضلانی چیست؟

گرفتگی های عضلانی ممکن است در زمان های مختلفی روی دهند مانند زمان دویدن و فعالیت بدنی یا هنگامی که بخواب می روید.

عضلات اندامهای شما بویژه عضلات پشت ساق و پایتان ممکن است به طور ناخواسته و ناگهان دچار انقباض سفت وبسیار دردناک شوند و این انقباض به سرعت  از بین نرود، در این موقع است که شما دچار گرفتگی عضلانی شده اید.

گرفتگی عضلانی ممکن است درعضلات ران، کمر، دستها و بازوها و عضلات تنه ای هم دیده شود. گاهی گرفتگی عضلانی ممکن است باعث شود فرد نتواند به طور صحیح بایستد و مجبور شود برای کاهش درد، بدن خود را به یک سمت خم کند.

 معمولا همه افراد این گرفتگی های عضلانی را طول زندگی خود تجربه کرده اند.

چندین علت احتمالی برای این گرفتگی های عضلانی وجود دارد که عبارتنداز:

• فعالیت و فشار بیش از حد به عضلات ناحیه درگیر در زمان ورزش و فعالیت
• گرم کردن ناکافی قبل از شروع ورزش
• کافی نبودن تمرینات کششی عضلات ناحیه
• ورزش و فعالیت بدنی در گرما
• خستگی عضلانی
• کم آبی بدن
• کمبود عناصر معدنی ضروری مانند کلسیم، روی و پتاسیم
• آسیب اعصاب منطقه (مانند بیماران ضایعات نخاعی)
• گردش خون ناکافی عضو درگیر
• حالت دفاعی بدن در برخی آسیبها (مانند ناحیه کمر) برای جلوگیری از آسیب بیشتر به ناحیه آسیب دیده در بدن
• دوران بارداری
• عوارض مصرف برخی از داروها
• بیماریهایی مانند مشکلات تیروئید و کلیه ها، اسهال و استفراغ

درمان گرفتگی عضلانی چیست؟

تعدادی ازدرمانهای معمول عبارتند از: ماساژدادن ملایم، کشش ملایم عضلات درگیر، کیسه آب گرم و یخ گذاری بر ناحیه درگیر و طب سوزنی ناحیه مبتلا.

• اگر در زمان فعالیت بدنی دچار گرفتگی عضلانی گشتید، فعالیت بدنی خود را قطع کنید و عضله درگیر را به آرامی ماساژ دهید و بکشید. در زمانیکه عضله در حال رفتن به گرفتگی است ممکن است کیسه آب گرم به توقف گرفتگی عضلانی کمک کند اما پس از اینکه گرفتگی روی داد یخ بسیار کمک کننده است.

•  اما مهمترین نکته، پیشگیری از گرفتگی عضلانی است. برای این کار بهتر است افراد از مواد غذایی غنی از عناصر معدنی ذکر شده مانند میوه های تازه (برای تامین پتاسیم و منیزیم) و لبنیات ( برای تامین کلسیم ) استفاده کنند.

• برای پیشگیری از کم آبی بدن بهتر است افراد نیم ساعت قبل از ورزش   300 تا 400 سی سی و هر 20 دقیقه در زمان ورزش حدود 150تا 250 سی سی آب بنوشند. اگر افراد بیش از یک ساعت به فعالیت می پردازند بهتر است از آبی که مقدارکمی نمک و آبمیوه مانند آب پرتقال (جهت تامین سدیم و پتاسیم) و کربوهیدرات دارد استفاده کنند.
  

• قبل از شروع ورزش و فعالیت بدنی، افراد بدن خود را گرم کنند و سپس فعالیت اصلی را شروع کنند.

• افراد در برنامه تمرینی خود نرمشهای کششی تمام قسمتهای بدن و بویژه نواحی درگیر را انجام دهند.
  

• در ورزشکاران تمرینات پلایومتریک و کششهای اکسانتریک هم بسیارکمک کننده است.
  

• طب سوزنی هم از روشهای خوب درمان و پیشگیری از عود اسپاسم های عضلانی می باشد.

• فیزیوتراپی هم یکی از روشهای درمان گرفتگی های عضلانی بویژه در ورزشکاران است.
  

• گاهی هم از دارو برای رفع این گرفتگیهای عضلانی استفاده می شود. البته در مواقعی که این گرفتگی به علت حالت تدافعی بدن است بهتر است از آنها استفاده نگردد.

وقتی عضلات نیز دچار استرس می شود

گرفتگی عضلات یکی از عکس العمل های ایمنی و طبیعی بدن نسبت به اختلالاتی است که در عملکرد ماهیچه یا رشته های عصبی اطراف آن پیش می آید. گرفتگی پشت که بسیار شایع است معمولا بر اثر حرکت های ناگهانی و نامناسب اتفاق می افتد که ممکن است باعث کشش های شدید در بافت ماهیچه ای و عصبی عضلات این ناحیه شود و درد و ناراحتی همراه دارد. البته گرفتگی عضلات پشت گاهی هم می تواند نشانه ای از وجود صدمات و مشکلات جدی تری در ناحیه ستون فقرات باشد که نیاز به پیگیری های تخصصی خواهد داشت.

اما دکتر توانا در گفت وگو با جام جم با تاکید بر نقش فشارهای عصبی و استرس ها در بروز گرفتگی و اسپاسم عضلانی در نواحی گردن،کمر و پشت پا می گوید: بسیار اتفاق می افتد که فشارهای عصبی منجر به گرفتگی عضلات پشت پا در خواب بشود.این اتفاق حتی طی بارداری نیز به دنبال بروز استرس، برای خانم باردار در ماه پایانی بارداری و کاهش فعالیت وی اتفاق می افتد.حتی در بسیاری افراد گرفتگی های عضلانی با ریشه عصبی در ناحیه معده و روده اتفاق می افتد که در قالب درد معده و کولیت های روده ای بروز پیدا می کند. بی شک در چنین مواردی مصرف داروهای آرام بخش و ضد اضطراب در رفع گرفتگی عضلانی بسیار موثر خواهد بود.

کمبود مواد معدنی به دامن عضلات می افتد

گرفتگی عضلات در بسیاری موارد به بروز اختلال در تعادل مواد معدنی و آنزیم ها در بدن مربوط می شود که دکتر توانا درباره با آن چنین توضیح می دهد: کاهش یا افزایش منیزیم، کلسیم، سدیم و پتاسیم در خون منجر به انقباض عضله و جلوگیری از بازگشت آن به حالت اول می شود. البته برای تشخیص مقادیر غیرطبیعی این مواد آزمایش خون انجام می گیرد. در صورت تشخیص کمبود منیزیم از طریق آزمایش خون بررسی کاملی درباره علت این کمبود انجام و با تجویز مقادیر لازم از این عنصر، مشکل گرفتگی عضلانی رفع می شود. مقدار کم یا زیاد کلسیم در خون نیز می تواند منجر به بروز فلج عضلانی موقتی بشود که با بررسی و درمان علل این کمبود مشکل گرفتگی عضلات نیز از بین می رود. البته وجود کلسیم غیرطبیعی در بدن ممکن است به بیماری های روده، کلیه یا غدد پاراتیروئید مربوط بشود.

کم آبی و اسپاسم عضلانی

نباید فراموش کرد که از اولین نشانه های گرفتگی عضلات، درد شدیدی است که بسته به موقعیت ناحیه صدمه دیده، در پشت یا گردن ظاهر می شود. این درد که با انقباض دردناک ماهیچه همراه است، ممکن است بین چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد و در اکثر موارد بدون نیاز به اقدام خاصی رفع می شود.متخصصان طب فیزیکی معتقدند که در موارد نادری قرار گرفتن در پوزیشن یا موقعیت غلط هنگام کار و فعالیت روزانه مثل نشستن ها و ایستادن طولانی و برداشتن اجسام سنگین به طریقه اشتباه از روی زمین به گرفتگی عضلانی منجر می شود.

حتی دکتر توانا به کم آبی بدن به دنبال مصرف کم آب و مایعات و درد عضلانی ناشی از آن اشاره می کند و می گوید:کم آبی منجر به بالا رفتن میزان اسید لاکتیک در عضلات و بروز درد عضلانی می شود. در واقع از دست دادن آب بدن مهم ترین عامل نرسیدن خون کافی به عضلات و گرفتگی آن است.به بیان دیگر در فعالیت طولانی مدت همچون ورزش های سنگین در هوای گرم، مقدار زیادی از مایعات بدن دفع می شود، در این حالت حجم خون کاهش یافته و مقدار کافی خون برای رساندن اکسیژن به تمام عضلات در حال ورزش وجود ندارد.در نتیجه عضلات در حال فعالیت، خون کافی دریافت کرده و به سمت اسپاسم یا گرفتگی پیش می روند.با نوشیدن آب قبل از فعالیت و هر ۱۵ دقیقه یک بار در حین فعالیت می توان از بروز چنین گرفتگی هایی پیشگیری کرد.

گرفتگی عضلات، خواب تان را آشفته می کند

متخصصان طب فیزیکی علت گرفتگی عضلانی هنگام خواب را معمولا به علت فشردگی یک عصب یا واکنش خاص عضلانی می دانند و توضیح می دهند اگر در هنگام خواب فرد غلت بزند، ممکن است که عصبی تحت فشار قرار گیرد، در این هنگام یک پیام از محل فشردگی آغاز و به عضله مربوط به آن منتقل می شود.همچنین در هنگام غلت زدن در خواب، عضلات منقبض می شود که این عمل باعث کشیدگی تاندون های متصل به عضله می شود. در این هنگام یک پیام از مغز به عضله رفته و باعث انقباض آن می شود. در این حالت فرد احساس گرفتگی دردناک می کند. بهترین توصیه برای پیشگیری از این نوع گرفتگی های عضلانی، کشش دادن به عضلات، پیش از خواب است.

در اکثر موارد، این روشها به پیشگیری از عود و درمان گرفتگی های عضلانی کمک می کند اما اگر مواردی وجود داشت که به این تدبیر ها پاسخ نمی داد بهتر است فرد حتما با پزشک متخصص پزشکی ورزشی خود مشورت نماید.

چنانچه ورزشکار تمرینات کششی منظم در برنامه خود نداشته باشد این گرفتگی های عضلانی ممکن است در زمان انجام هر ورزشی مانند دویدن، شنا، تنیس، کشتی و... روی دهد.

در زیر تعدادی از تمرینات کششی مناسب نشان داده شده است:

کشش عضلات پشت ران:

در حالیکه پای عقبی شما از زانو خم است پای جلویی را صاف نگه دارید. سعی کنید کمر و تنه خود را در یک راستا نگه دارید. این وضعیت را برای 10 تا 20 شماره حفظ کنید و سپس برای سمت مقابل تکرار نمایید.

کشش عضلات کشاله:

در حلیکه پا هایتان از هم فاصله دارند وزنتان را بر روی یک سمت بیاندازید و زانوی همان سمت را هم کمی خم کنید. دراین حال کشش را در کشاله سمت مقابل حس می کنید. این وضعیت را برای 10 تا 20 شماره حفظ کنید و سپس برای سمت مقابل تکرار نمایید.

کشش جلوی ران:

روی یک پا بایستید و مچ پای مقابل را با دست نگه دارید. در عضلات پایی که روی زمین نیست احساس کشش می کنید اما لازم نیست پای خود را خیلی بالا بکشید. این وضعیت را برای 10 تا 20 شماره حفظ کنید و سپس برای سمت مقابل تکرار نمایید.

کشش عضلات بازو:

یکی از آرنج های تان را با دست بگیرید و آن را به سمت شانه مقابل ببرید. این وضعیت را برای 10 تا 20 شماره حفظ کنید و سپس برای سمت مقابل تکرار نمایید.

پروانه ساخت

گرفتگی عضلانی یا اسپاسم عضلانی چیست؟